Tükenmişlik sendromu, stres kaynağı olarak bilinen bazı sorumluluklara ve durumlara verilen psikolojik bir tepkidir.
Her ne kadar genelde çalışma ve meslekler ile anılan bir kavram olsa da, tükenmişlik sadece iş ortamıyla ilgili değildir. Çalışma ortamının yanı sıra, yoğun stres faktörlerini barındıran eğitim, aile veya romantik ilişki süreçleri de tükenmişlik yaşamak için bir tetikleyici olabilir.
Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik, psikolojik bir rahatsızlık değildir. Ancak tükenmişlik bazı psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına veya mevcut psikolojik rahatsızlıkların şiddetlenmesine yol açabilir. Bu sebeple dikkat edilmesi gereken önemli bir durumdur.
İnsanların yaşamları boyunca çeşitli stres faktörlerine maruz kalmaları oldukça doğaldır. Ancak bu stresin iyi yönetilememesi ve stres faktörlerinin aşırılaşması sonucu bu durum tükenmişlik sendromuna dönüşebilir. Tükenmişlik, bir dizi olumsuz etkiyi beraberinde getirerek günlük hayatı ve rutin sorumlulukları yerine getirmeyi zorlaştırır.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri
Tükenmişik sendromu belirtileri, depresif semptomlara oldukça benzer bazı belirtiler ile birlikte görülür. Bu durum motivasyon ve enerji kaybı, yorgun hissetmek gibi fizyolojik ve psikolojik süreçlerin iç içe geçtiği bir deneyim yaratır. Yaygın görülen tükenmişlik belirtilerinin bazıları şu şekilde listelenebilir:
- İlgi kaybı ve motivasyon eksikliği
- Yorgun ve bitkin hissetmek
- Uyku süresinde artış veya azalma
- İştahta artış veya azalma
- Olumsuz düşünme eğilimi
- Sosyal ortamlardan uzaklaşmak
- Dikkatini toplamada güçlük
- Çevrede olup bitenlere karşı kayıtsızlık
- Baş, sırt, boyun ağrısı veya mide bulantıları yaşamak
Özellikle çalışma ortamı ve koşullarıyla ilgili mesleki tükenmişlik yaşayan kişilerde ise bu 3 belirti sıklıkla görülür:
- Enerji kaybı, bitkinlik ve yorgunluk
- Olumsuz düşünceler ve duygularda artış
- Artık işleri doğru yapamayacağım düşüncesi
Tükenmişlik Sendromu Nasıl Hissettirir?
Her insan çeşitli sebeplerle bir gün tükenmişlik duygusunu hissedebilir. Bu durum bazen işleri yoğun olduğu stresli bir dönemde, bazen de zorlayıcı bir eğitim döneminde ortaya çıkabilir. Özellikle de sorumluluk sahibi olan kişilerde tükenmişlik bazı dönemlerde hissedilebilir. Bu sorumluluk yoğun stres içeren bir iş pozisyonu olabileceği gibi, ebeveynlik veya bakım veren sorumluluğu da olabilir.
Tükenmişlik sendromu belirtilerini hisseden kişiler “artık devam edemeyeceğim” cümlesini sıklıkla düşünür veya dile getirirler. Aslında bu durum sadece yorgun hissetmekle açıklanamaz. Yapılan işin neden yapıldığının düşünülmesi ve kişiye zorunluluk hissettirmesi bu noktada önemli bir rol oynar.
Tükenmişlik Sendromu Tedavisi
Tükenmişlik sendromu belirtileri ile baş etmek ya da yoğun stres barındıran bir yaşamda tükenmişliğin ortaya çıkmasını önlemek için yapılabilecek bazı etkili uygulamalar vardır.
- Mola vermek ve kendinizle zaman geçirmek: Mola vermek, yoğun ve stresli sorumluluklarla baş etmede etkili bir hafifletici araçtır. Her ne kadar sorumluluklar size mola vermeniz için fırsat tanımasa da, kısa süreli ve rahatlatıcı etkinlikler içeren molaların psikolojik sağlık üzerinde oldukça olumlu bir etkisi olduğu bilinmektedir.
- Sosyal destek almak: Dayanamayacağınızı hissettiğiniz durumlarda, yakın çevrenizle bu durumu paylaşmak ve onlardan sizi rahatlatacağını düşündüğünüz taleplerde bulunmak oldukça sağlıklı ve normaldir. Eğer partneriniz veya arkadaşlarınızla dışarı çıkmak ve sohbet etmek size iyi gelecekse, bunu onlardan isteyebilirsiniz. Duygularınızı ve düşüncelerinizi çevrenizdekilerle paylaşmak, onları yeniden değerlendirmek ve duygusal destek görmek için bir fırsattır.
- Sağlığınıza dikkat etmek: Sağlıklı ve düzenli beslenmek, fiziksel egzersiz ve spor yapmak ya da sağlıklı ve hijyenik bir uyku düzenine sahip olmak gibi bazı başlıca sağlık faktörleri, psikolojik sağlık üzerinde oldukça etkilidir. Bu sağlık koşullarının sağlanamaması durumunda, depresif belirtiler ve kaygı düzeyi yükselebilmektedir. Tükenmişlik gibi stresle oldukça yakın ilişkisi olan bir kavram bu gibi psikolojik olumsuzluklardan etkilenmektedir. Bu sebeple temel sağlık değerlerinin korunması kişinin tükenmişlik düzeyi üzerinde de hafifletici bir etki yaratabilir.
- Profesyonel destek almak: Kendi başınıza tükenmişlik veya beraberinde getirdiği psikolojik olumsuzluklarla baş etmek zor geliyorsa bu durumda profesyonel bir yardım almanız iyi bir seçenek olabilir. Psikoterapi yöntemleri bu gibi rahatsızlık veren durumlarla çalışmakta oldukça etkili ve başarılıdır. Bu sonuçlar pek çok bilimsel çalışma aracılığıyla tespit edilmiştir.
Son Söz
Tükenmişlik sendromu belirtileri yaşadığını düşünen birisi bu durumu önemsemelidir. Çünkü bu bir işaret olabilir. Psikolojik sağlığımız, fiziksel sağlığımız kadar açık bir şekilde bizi uyaramayabilir. Genellikle bunu zihinsel bir yorgunluk, olumsuz düşünceler ve duygular aracılığıyla yapmaya çalışır. Zihnin bu çağrısını duymak ve harekete geçmek çok daha iyi hissetmeyi sağlar.
Comments are closed.