Depresyon bir duygudurum rahatsızlığıdır. Bu psikolojik sağlık durumunu yaşayan bireyin günlük işlerini yapmakta zorlandığı ve eskiden keyif aldığı bazı aktivitelere karşı isteksiz olduğu görülür. Bu süreç tek bir sebepten kaynaklanmayacağı gibi belirtileri ve sonuçları da her insan tarafından aynı şekilde deneyimlenmez.
Depresyon Nedir?
Depresyonda olan birey, eskiden kolayca ve istekle yaptığı pek çok eylemi artık yapabilecek gücü ve isteği kendisinde hissetmediğini söyleyebilir. Bu durum bireyin işlevselliğini ve hayat kalitesini düşürür.
Depresyon, depresif belirtilerin şiddetli ve eş zamanlı yaşandığı bir süreçtir. Bu psikolojik durum kişinin düşüncelerine, duygularına ve davranışlarına yansır. Bütün bu boyutların ortaya çıkardığı sonuç ise kişinin çevresi ve fizyolojik sağlığıyla iyi bir ilişki kurmasını engeller.
Bir insanın duygudurum rahatsızlığı yaşadığının söylenebilmesi için bir psikiyatri uzmanı tarafından tanı almış olması gerekir. Depresif belirtiler yaşamak ve depresyon tanısı almak aynı şey değildir. Tanı gerektiren depresif belirtiler ise farklı tanı kılavuzlarına göre değişiklik göstermektedir. Ancak bu tanı kılavuzlarının ve farklı yaklaşımların ortak noktaları büyük ölçüde benzerlik gösterir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan tanı kılavuzları DSM (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) ve ICD (Uluslararası Hastalık Sınıflandırması)’dir.
Depresyon Türleri
DSM-5’e göre 8 farklı temel tür vardır. Ancak bazı türler kendi içerisinde de farklı kategorilere ve şiddet derecilerine ayrılmaktadır. Bu yazıda sadece temel türlere değinilmektedir. DSM-5’de yer alan 8 başlık şunlardır:
- Yıkıcı Duygudurum Düzensizliği
- Majör Depresyon
- Kronik Depresyon (Distimi)
- Adet/Regl Öncesi Depresyonu (Disfori)
- Madde veya ilaç kullanımının yol açtığı tür
- Başka bir sağlık durumuna bağlı gelişen tür
- Tanımlanmış diğer bir tür
- Tanımlanmamış tür
Depresyon Belirtileri
Depresyon türlerine ve bireyden bireye göre depresif belirtiler bazı farklılıklar gösterebilir. Bu farklılıkların temel sebebi ise her insanın içerisinde bulunduğu kendisine özgün koşullardır. Her insan farklı yaşam deneyimlerine, farklı fizyolojik ve nörolojik özelliklere sahiptir. Bu sebeple depresyon belirtiler temelde büyük ölçüde ortak yönler taşısa da, kişiden kişiye değişebilen bazı özelliklere de sahiptir. Yani bu depresif belirtiler: şiddetine, ortaya çıkış koşullarına ve bireyin hayatında oluşturduğu etkilere göre değişiklik gösterebilir. Başlıca belirtiler:
- Depresif duygudurum
- İlgi ve istek azalması
- İştah azalması veya artması
- Uyku azalması veya artması
- Psikomotor becerilerin yavaşlaması
- Enerji azalması, yorgunluk hissi
- Suçluluk veya değersizlik hissi
- Konsantrasyon güçlüğü
- İntihar eğilimi
Depresyon Nedenleri
Depresyonun oluşumunda pek çok farklı etken rol oynamaktadır. Beyinde yaşanan bazı değişimler gibi birtakım biyolojik unsurların yanı sıra sosyal, ekonomik ve psikolojik açıdan çeşitli tetikleyiciler bir araya gelerek bu psikolojik durumu oluşturmakta ve rahatsızlığın devamlılığına sebep olmaktadır.
Ayrıca genetik olarak ailede psikolojik bir rahatsızlık geçmişinin bulunması da depresif belirtlerin oluşumunda bir rol oynayabilir. Olumsuz yaşam koşulları, ekonomik zorluklar, yaşanılan yer ve sosyal çevrenin ani değişimi, gebelik süreci veya doğum sonrası dönem, aile sorunları, ilişki sorunları, okul problemleri ve zorlayıcı iş ortamı da potansiyel sebeplere örnek gösterilebilir.
Depresyon Tedavisi
Depresyon tanısı alan kişiler için çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Bu seçenekler iki temel eksende sınıflandırılabilir. Birinci seçenek farmakolojik tedavi yani ilaç tedavisi’dir. Bu tedavi depresyonun her şiddet seviyesi ve türü için tercih edilebilirken, özellikle şiddetli türleri için başlıca tedavidir. Genellikle antidepresan ilaçların tercih edildiği bir tedavi sürecidir. İkinci seçenek ise psikoterapi’dir. Farklı psikoterapi ekollerine göre uygulanan yöntemler değişmekle birlikte, bireylerin davranış, düşünce ve duygularına vurgu yapılır. Bu boyutlarda depresif belirtileri hafifletmeye yönelik olumlu yönde değişiklikler için psikoterapi eğitimi bulunan psikoloji alanından bir uzman ile çalışılması fayda sağlayabilir.
Özellikle bilişsel davranışçı terapi, iyi yapılandırılmış ve diğer psikoterapi ekollerine göre nispeten daha kısa sürede sonuç vermeye odaklı olan, başarı oranı oldukça yüksek kanıt temelli bir psikoloji yaklaşımıdır.
Bir diğer seçenecek ise bu iki temel tedavi yönteminin eş zamanlı olarak birlikte yürütülmesidir. Yani burada bireyin ilaç tedavisine eşlik eden bir terapi sürecinden bahsedilmektedir. Tedavi edilmeyen depresif belirtilerin kendi kendisine zamanla azalması mümkün olduğu gibi bu her zaman gerçekleşmeyebilir. Bu süreç tedavisiz geçerse çok daha yıkıcı etkiler yaratabileceği unutulmamalıdır. Ayrıca, bireyin psikolojik bir destek almaması daha ağır bir şekilde bu süreci deneyimlemesinin yanı sıra, yaşadığı olumsuz duygu ve düşüncelerin zaman içerisinde daha güçlü bir şekilde tekrar etme ihtimaline de yol açabilir.
Son Söz
Depresyon oldukça ciddiye alınması gereken önemli bir psikolojik sağlık durumudur. Depresif rahatsızlık ve depresif belirtilerin farklı şeyler olduğu unutulmamalıdır. Depresif belirtilerin çeşitli olaylar karşısında hemen herkesin hayatı boyunca yaşadığı psikolojik tepkilerdir. Bu belirtilerin şiddetli ve eş zamanlı yaşanması ise depresyon rahatsızlığıdır. Atılabilecek doğru adımlar sayesinde rahatsızlığın kronikleşmesi ve en az psikolojik zararla atlatılması hedeflenir. Bu noktada kanıt temelli psikoterapilerin ve psikoterapi yöntemlerinin aktif olarak kullanılmasının oldukça etkili olduğu bulunmuştur.
Comments are closed.